نعنا یا نعناع، گیاهی است از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیش‌تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است. نعناع گیاهی است علفی و پایا. ساقه‌های آن دونوع خزنده و زیر زمینی می‌باشند.از میان ریشه‌ها، یک شاخه قائم و برگدار کوچک خارج می‌شود که برگ‌های آن متقابل، بیضوی، نوک تیز، دندانه دار و کمی پوشیده از کرک بوده و از تمامی قسمت‌های آن بوی معطر و مطبوعی استشمام می‌شود. ساقهٔ این گیاه چهارگوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش یا مایل به ارغوانی است. گل‌های آن در ماه‌های مرداد و شهریور ظاهر می‌گردند. رنگ گلی یا ارغوانی مایل به بنفش دارند و به تعداد زیاد در مجاور یکدیگر به نحوی مجتمع می‌رویند.

نعنا گیاهی است با ریشه هوایی و ساقه های مستقیم و چهارگوش ، و برگ های آن به طول 3 تا 5 سانتی متر ، متقابل ، نیزه ای یا دوکی است ، حاشیه ی آن دارای بریدگی های عمیقی است ، بریدگی های کناره آن نوک تیز است. کرک برگ های نعنا کم است. نعنا سبز معمولادر سرتاسر جهان کشت می شود. این گیاه در نواحی شمال ایران و اطراف تهران به حالت وحشی و پرورشی می روید.

نعنای قرمز گونه‌ای از نعنا است که در لبه رودخانه‌ها و در جریان آب‌های ملایم و کم‌عمق می روید و چون برگ‌هایش قرمزرنگند به این نام خوانده می‌شود.

این گیاه همه آثار نیرودهنده و بادشکن و خلط‌آور پونه (گیاه) را داراست.

منتول موجود در نعناع به طور اختصاصي توليد 3 مدياتور اصلي التهاب توسط منوسيتها را مهار مي كند. سنتز لكوترينB4، پروستاكلاندين و اينترلوكين1 توسط منتول مهار مي‌شود. بنابراين در درمان بيماريهاي التهابي نظير آسم برونشيال، كوليت و رينيت آلرژيك بسيار موثر است.[۶] از انساج نعنا نوعی کافور قابل تبلور نیز به دست می‌آورند که مانند کافور معمولی به کار می‌رود. دم‌کرده برگ نعنا را برای تقویت و رفع نفخ معده و روده مصرف می‌کنند.

برگ‌های خشک و نرم شده نعنا را برای خوشبو کردن ماست و دوغ و سرخ‌شده آن را در روغن که به نام نعنا داغ موسوم است برای خوشبو کردن برخی آش‌ها به کار می‌رود.

    طبع نعنا گرم و خشک است .
    برای سوء هاضمه میتوان از عرق نعنا یا دمکرده‌ی نعنا بعد از غذا استفاده کرد.
    یک نوشیدنی خوب، سرد و مفید برای تابستان نعنا میباشد. 10 گرم نعنا را در یک لیتر آب بجوشانید و میل کنید. هر روز استفاده نشود.
    یک گرم نعنا مانند چای دم کرده میل شود ولی هر روز استفاده نشود.
    یک شیرپاک کن مناسب برای پوست‌های چرب: 20 گرم نعنای تازه، 20 گرم جعفری تازه خرد شده رادر 200 گرم شیرمخلوط نموده 12 ساعت بگذارید بماند. سپس صاف نموده در یخچال نگهداری کنید. این شیرپاک کن علاوه براین که چربی پوست را از بین می برد، برای جوش و لک هم مناسب می باشد.
    برای جلوگیری از شپش، موهای خود را با جوشانده نعنا بشویید.
    کسانی که کلسترول دارند بعد از غذا و عصرها از دمکرده‌ی چای نعنا به مدت دو هفته در ماه بنوشند.
    دمکرده نعنا غلظت خون را طبیعی میکند.
    جهت درمان درد گوش آب نعنا را با عسل مخلوط کرده، پنبه‌ای را به آن آغشته کرده، در آن بگذارید.
    برای درد قلب و خفقان، نعنا را با پرسیاوشان جوشانده، صبح و عصر میل شود.
    هنگام تهیه ترشی برای این که آن ترشی برای اعصاب زیان آور نباشد، داخل آن نعنا بریزید.
    برای تقویت اعصاب، نان و پنیر و نعنا بسیار موثر است.
    اگر شیر در پستان جمع شده، نعنا را کوبیده با آرد جو مخلوط کنید، به صورت ضماد روی آن بگذارید.
    برای بواسیر نعنا را کوبیده و بصورت ضماد بگذارید.
    برای ورم بیضه و درد آن مانند شماره 14 عمل کنید.
    جویدن برگ نعنا ، در رفع سکسکه موثّر است.
    نعنا برای تسکین درد گوش موثّر است ؛ در اینصورت باید نعنا را با کمی عسل مخلوط نموده و اطراف گوش و لاله گوش و لاله گوش مالید.

اسانس نعناع را نباید به مقدار زیاد به كودكان و نوزادان خوراند، زیرا روی حركات تنفسی  و قلب اثر می گذارد و ممكن است خطرناك باشد.
اگر اسانس نعناع به مقدار زیاد مصرف شود، فشار خون را بالا برده و موجب حالت تهوع، استفراغ و درد معده می شود و حركات دودی معده را از بین می برد.
نعناع با تمام فوایدی که دارد، اگر زیاد مصرف شود سیستم گوارشی را تحریك می كند.
لذا اگر شما روزی دو تا سه فنجان دم کرده نعنا می نوشید، بهتر است بعد از دو هفته نوشیدن، چند روزی مصرف آن را قطع كرده و دوباره شروع كنید.

برای رفع سردردهای میگرنی می توانید با مخلوط کردن مواد زیر، پمادی تهیه كنید و در نقطه ای كه درد می كند، بمالید.
برای رفع سردرد از كمپرس نعناع استفاده كنید. به این ترتیب كه 10 قطره روغن نعناع را با یك لیوان آب سرد مخلوط كرده و در یك كاسه بریزید.
سپس یك پارچه كه به اندازه پیشانی باشد در آن فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید و روی پیشانی و شقیقه ها قرار دهید تا سردرد برطرف شود.
ضدعفونی کردن بینی با نعناع برای ضد عفونی كردن بینی، با مخلوط کردن 1 گرم اسانس نعناع و 40 گرم روغن بادام شیرین، محلولی تهیه كنید و پنج قطره در هر سوراخ بینی بچكانید.
اگر بدن شما خارش دارد مقدار 2 گرم اسانس نعناع را در 50 گرم وازلین ریخته، خوب با هم مخلوط كرده و در محل خارش بمالید.
اگر از بیماری روماتیسم و آرتروز رنج می برید، از روغن نعناع استفاده كنید، به این صورت كه 2 قطره روغن نعناع را با یك قاشق سوپخوری روغن بادام مخلوط كرده و محل های دردناك را با آن ماساژ دهید.
یكی از فرآورده های نعناع، اسانس آن است كه از تقطیر برگ و سرشاخه های گلدار نعنا تحت اثر بخار آب تهیه می شود و دارای 50 تا 70 درصد منتول می باشد.
اسانس نعناع كه در كشور انگلستان تهیه می شود، شهرت خاصی دارد.
این اسانس به عنوان تقویت كننده معده، بادشكن، ضد عفونی كننده،‌ رفع دل پیچه ی بچه ها و اسهال به كار می رود.
برای استفاده از اسانس نعنا كافی است كه مقدار یك تا سه قطره از آن را با یك لیوان آب مخلوط كرده و بنوشید.
گردآوری کننده : مریم مرادیان نیری